Met het project ‘Wild in je Heuvelrugtuin’ kregen zo’n 300 bewoners van de Utrechtse Heuvelrug, dankzij het Nationaal Park Fonds, de unieke kans om het verborgen leven in hun eigen achtertuin te ontdekken. Deze samenwerking tussen het project ‘Heuvelrugtuinen’ van onder andere het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug en ‘Wild in je Achtertuin’ moedigt bewoners aan om hun tuinen te vergroenen. Niet alleen heerlijk om zelf van een groene tuin te genieten, maar het stedelijk gebied wordt ook steeds belangrijker leefgebied voor zoogdieren. Egels, marters, eekhoorns, en zelfs vossen en dassen maken gebruik van het groen in tuinen. Hoe kunnen we onze tuinen zo inrichten dat niet alleen wij maar ook zij er gebruik van kunnen maken?
Gedurende vier weken installeerden de deelnemers wildcamera’s in hun tuinen, die zowel overdag als ’s nachts bewegend beeld vastleggen. Dankzij deze camera’s ontdekten bewoners welke dieren hun tuin gebruiken als schuilplaats, voedselbron of slaapplaats. Van egels en marters tot eekhoorns, en zelfs vossen en dassen – de Utrechtse Heuvelrugtuinen blijken een toevluchtsoord voor een indrukwekkende diversiteit aan zoogdieren.
Citizen science
Na het uploaden van hun beelden in een fotoverwerkingssysteem ontvingen deelnemers een rapport met een selectie van foto’s, informatie over de waargenomen dieren en tips om hun tuin nog aantrekkelijker te maken voor zowel mens als dier. Deze gegevens dragen bij aan wetenschappelijk onderzoek naar de aanwezigheid en het gedrag van zoogdieren in stedelijke gebieden. Dit project biedt waardevolle inzichten en is een prachtig voorbeeld van citizen science in actie.
Wageningen University kiest voor het onderzoek de tuinen zó dat in elke gemeente een verstedelijkingsgradiënt wordt gedekt: verschillende soorten tuinen van heel stedelijk tot ruraal zoals tuinen naast natuurterreinen of agrarisch gebied. Juist die verschillen in omgeving en tuinkenmerken zijn de factoren die interessant zijn voor het onderzoek.
De verborgen bewoners van je tuin
Deelnemers ontdekten dat hun tuinen al werden bezocht door een verscheidenheid aan dieren. In totaal zijn er 43 verschillende diersoorten op de foto gezet, waarvan 15 soorten zoogdieren en 27 verschillende vogelsoorten. De egel, muis, eekhoorn, vos en das zijn, naast de huis-tuin-en-keuken kat, het meest gespot in de tuinen van de Utrechtse Heuvelrug. Van de vogels vlogen de merel, vink en houtduif het meest voorbij. Veruit de meeste foto’s werden s ’nachts gemaakt. Gemiddeld werden er meer wilde zoogdiersoorten zoals egels, vossen en steenmarters in tuinen gefotografeerd naarmate de omgeving minder verstedelijkt en groener was.
Volop vergroeningskansen
Hoewel er veel gespot is, liggen er nog voldoende kansen om tuinen nog aantrekkelijker te maken voor dieren. Kleine aanpassingen maken al een groot verschil zoals een gat in een schutting waardoor dieren zich makkelijker kunnen verplaatsen, het planten van bomen en struiken (of laat deze juist staan). Eekhoorns gebruiken deze als voedselbron en als nestplaats. Favoriete boom- en struiksoorten zijn hazelaar, walnoot, beuk, zomer- en wintereik, tamme kastanje, grove den en fijnspar. Vijvers, waterbakken of vogelbaden bieden drink- en badermogelijkheden voor dieren en kunnen een rustgevend element voor mensen zijn. Inheemse planten zijn goed aangepast aan de lokale omstandigheden en ondersteunen lokale fauna, zoals bijen, vlinders en vogels.
Naast het rapport met tips konden deelnemers foto’s van hun gespotte dieren met elkaar delen via een Facebook-groep en elkaar voorzien van handige weetjes over wat zij aangepast hebben aan hun tuin.
Een aantal deelnemers vertellen:
“De wildcamera in onze tuin heeft ons bewust gemaakt van de biodiversiteit in onze tuin. We zagen vooral konijnen en vogels, wat ons heeft geïnspireerd om meer planten, struiken en bomen te plaatsen. We willen echt iets doen voor de biodiversiteit en om dieren een fijne plek te geven.”
“Als je in een woonwijk woont, is vergroenen heel belangrijk. Het zorgt voor verkoeling en een betere luchtkwaliteit. Bovendien is het gewoon fijner wonen, ook voor dieren. We hebben een nestkastje opgehangen voor eekhoorns, op ‘een strategische plek’: wat hoger in een notenboom, zodat ratten er niet bij kunnen.”
“Wat ik vooral belangrijk vind aan projecten als ‘Wild in je Achtertuin’ en ‘Heuvelrugtuinen’ is dat je een stuk bewuster wordt van je omgeving. Mensen doen dingen vaak terwijl ze zich niet zo bewust zijn van gevolgen. Wij hebben bijvoorbeeld veel mooie bomen in de buurt maar bewoners willen graag meer parkeerplek, of meer zon in de tuin. Terwijl ze de eekhoorntjes ook leuk vinden om voorbij te zien komen. Als men er meer bewust van is dat bomen, struiken, planten e.d. er ook zijn voor dieren en voordelen hebben voor ons (zuurstof, schaduw, phytonciden) dan zullen ze wellicht andere keuzes maken”.
Maak van jouw tuin een stukje Nationaal Park
Het afgelopen jaar hebben ‘Wild in je Achtertuin’ en het project ‘Heuvelrugtuinen’ hun krachten gebundeld om bewoners te inspireren hun tuinen te vergroenen. De Utrechtse Heuvelrug staat bekend om zijn gevarieerde natuur, met bossen, heidevelden en vennen die onderdak bieden aan diersoorten zoals reeën, dassen, vlinders en bijen. Door je tuin om te toveren tot een Heuvelrugtuin, met minstens 60% groen, gifvrije en inheemse planten en beschutting voor dieren, draag je direct bij aan het behoud van deze rijke biodiversiteit en maak je van jouw tuin een stukje Nationaal Park! Kijk voor meer informatie op: heuvelrugtuinen.nl
